Dynamische 'U bent mijn moeder' bij Suburbia

Foto: Claudia Kamergordski.

Begin jaren tachtig werkte acteur Joop admiraal (1937-2006) bij het Werktheater terwijl zijn dementerende moeder in een verpleegtehuis verbleef. Over haar verblijf en wekelijkse bezoeken op zondag maakte hij de voorstelling: ‘U bent mijn moeder’. Hij speelde zijn moeder en tegelijkertijd zichzelf. Zelden was er zo’n persoonlijke en ontroerende voorstelling op toneel verschenen. Het werd een groot succes.

De toneelregistratie op tv kan ik me nog goed herinneren. Al omkledend met een krakkemikkige stem en bevende handen veranderde een tanige man in zijn moeder in een oude damesjas met een muts. Een vrouw met stemmingswisselingen die constant het gevoel voor tijd en realiteit kwijt was. In het buitenland werd deze voorstelling nadien vaak uitgevoerd maar in Nederland durfde geen enkel toneelgezelschap het aan, alsof er een taboe op lag. Alsof je zo’n persoonlijk portret niet kon evenaren.

Nu in Nederland wordt hij weer uitgevoerd bij Theatergroep Suburbia met Marie-Christine de Both in een dochterrol. Zonder te vergelijken met Admiraals uitvoering zie je een dynamische en prachtige voorstelling over een moeder die in het middelpunt staat. Het moeilijkste aan deze solovoorstelling is het schakelen tussen de twee rollen. De Both doet dit helder en intens al zijn er enkele momenten dat het schakelen iets te snel gaat en het spel minder fysiek moet.

Het lichte decor met zijn glazen kasten met oude keukenbussen van vroeger en mooie boetiek-kleding zijn museaal en geven de vergankelijkheid aan. Wat demente bejaarden zoal doen reageert ze als een klein kind. Zonder gene gaat ze in op haar werkelijkheid van dat moment en stelt vragen op de man af.

Mooi, aandoenlijk en komisch is er een scene waarin ze op een chocolaatje zuigt. Ze raakt haar borsten aan en vindt dat zuigen op een chocolaatje haar doet denken toen ze zelf de borst gaf. Even later: waarom heeft mijn dochter geen kinderen? Met onrust in haar stem heeft ze het over de dood; ze lijkt er naar te verlangen . Telkens herhaalt ze: “Tante Sienna nam pillen” en Marie- Christine zegt: “Maar ze had ook veel pijn.” Dat doodsverlangen wordt versterkt en theatraal uitgebouwd als ze het lied ‘Droomland’ hoort, gezongen door Heintje. Van ontroering doet je huid samentrekken.


‘U bent mijn moeder’ tekst J. Admiraal door Theatergroep Suburbia. Spel: Marie-Christine de Both. Regie: Albert Lubbers. Bijgewoond: 5 maart 2011, première, De Voetnoot Almere. www.theatergroepsuburbia.nl