Theater Nomade gaat met Gijsbreght van Aemstel provocatie niet uit de weg

Foto: pr theater Nomade

Ab Gietelink van Theater Nomade waarschuwt in zijn stichtelijke voorwoord dat zijn Gijsbreght van Aemstel van Joost van de Vondel in de authentieke taal gespeeld gaat worden. Hij houdt niet van populistische hertalingen. Om er geen statisch stuk van te maken laat hij  video- en filmbeelden zien van onder andere Nederlandse VN-soldaten in actie in Uruzgan. Gietelink wil een parallel trekken tussen de bestorming van Amsterdam door de Haarlemmers en Waterlanders in 1304 en de oorlogssituatie in Afghanistan van nu. We krijgen een dynamische enscenering te zien waarin acteurs soefi-achtig dansen in een moskeedecor, maar ook als kleine jongens vechten in VN-uniformen. Het zijn vergezochte beelden die irritatie en provocatie niet uit de weg gaan.

Als locatie koos dit rondtrekkende toneelgezelschap Fortwerk IV in Bussum. Dit is een verdedigingswerk met prachtige walkanten dat eens diende om Naarden in de waterlinie te beschermen. De Gijsbreght mag 300 jaar lang jaarlijks opgevoerd zijn, maar na Actie Tomaat in 1969 is dit stuk in traditionele setting amper op toneel verschenen. Toch bevat dit klassieke stuk allerlei thema’s die actueel zijn. Onderwerpen als politiek vertrouwen tussen landen, tolerantie jegens vreemden en acceptatie van religie, maar ook huwelijkstrouw en vrouwenemancipatie.

Op toneel vormen grote witte raamwerken op wieltjes de projectieschermen. Gietelink nam de rol van  Gijsbreght voor zijn rekening; hij speelt geen Godvrezende leider, maar eerder een aanvoerder van een roversbende. Met het vrijlaten van Vosmeer, een Gooise handlanger van de vijand,  roept Gijsbreght het noodlot van Amsterdam over zich af. Met de schuit het Zeepaard denkt hij een oorlogsbuit binnen te halen, maar het blijkt een Paard van Troje met een lading vol soldaten. In dit bedrijf speelt Marcel Schouwstra als Vosmeer aanstekelijk wanneer hij een bootje aan een touwtje de bühne optrekt en Dick Top onderscheidt zich door zijn klassieke technische acteerspel in de rol van Willebrord. Erg dramatisch zijn Munda de la Marre als Badeloch, de vrouw van Gijsbreght, en Danny van Leeuwen als Arend van Aemstel, vooral in zijn sterfscène. Dit spel strookt ook niet met de scènes van mooie dreunende muziek, filmbeelden van Arabische gebedshuizen, en het aanroepen van Allah. Eigenlijk is het een blasfemie tegen Vondels dragende teksten. Grappig en confronterend is het wel als je twee soldaten in een oorlogsgame-decor ziet vechten en gek doen. Een onomstotelijk bewijs dat oorlog zinloos en absurd is. De verschijning van de engel Rafael zorgt er voor dat Gijsbreght vrijwillig in ballingschap verdwijnt. Rafael staat hier bovenop de wal in islamitische kledij en gesluierd. Hij boezemt angst in en wijst de goddelijke openbaring af. Brengt hij soms de boodschap dat we moeten vertrekken uit Afghanistan? Is dit een teken van vrede?

Gijsbreght van Aemstel van Joost van den Vondel door Theater Nomade

Regie en productie: Ab Gietelink, dramaturgie: Jacob Dekker.

Spelers: Ab Gietelink, Munda de la Marre, Dick Top Danny van Leeuwen, en Marcel Schouwstra.

Gezien: woensdag 27 augustus Fortwerk IV te Bussum

Nog te zien op 29, 30 en 31 augustus in Bussum in het kader van Cultureel Bussum. Verder op tournee tot eind november door heel Nederland, zie www.theaternomade.nl

Eerder gepubliceerd in de Gooi- en Eemlander van 29 augustus 2008