De Vliegende Hollander een stap te ver in verbeelding

Foto: Luuk Montsaert

Het muziektheaterstuk ‘De Vliegende Hollander’ van het Belgische blazersensemble I Solisti del Vento kun je gerust bijzonder noemen. Samen met de poppentheatergroep Theater Taptoe heeft het ensemble de opera ‘Der Fliegende Holländer’ van Richard Wagner gereduceerd en bewerkt van een dramatische romantische opera van tweeënhalf uur naar een modern Gesamtkunstwerk van vijf kwartier.

Voorkennis moet je wel hebben van deze voorstelling, want alleen leunen op de instrumentale muziek en de zangteksten volstaan niet om het stuk te begrijpen. De protagonisten zijn namelijk markante grote poppen die bewegen via bediening door enkele spelers. De Hollandse kapitein die eens met zijn schip, tegen voorschriften van het Christelijk geloof, uitvoer op Pasen en stuurloos is gaan dolen, werd uitgebeeld als een schim. Een vaag beeld geprojecteerd op hangende of bewegende witte doeken. De enige zang – erg homogeen trouwens – kwam van een koor van enkele zeemannen.

Doorgecomponeerde muziek met amper tekst, stijf bewegende poppen gemixt met schimmentheater boeien wel, maar erg overweldigend is het niet. Op de muziek valt niets aan te merken. De hoge blaasinstrumenten zoals fluit en hobo vervangen kleurrijk de zangpartijen in de aria’s en de scènes waarin de accordeon prominent met orkest wordt gecombineerd zijn ronduit uitstekend.  

Heel kort het verhaal. Eens in de zeven jaar doet de dolende Hollander de wal aan op zoek naar een geliefde. Zweert deze vrouw hem trouw dan is hij van zijn vloek af. Senta, dochter van kapitein Daland, heeft Erik als vriend. Daland ontmoet de Hollander en paait hem met geld om zijn dochter te kunnen bezitten. Senta komt dan in de ban van de dwalende kapitein en wijst Erik af. Als Senta ziet dat de Hollander zonder haar vertrekt, springt ze in het diepe en wordt ze met hem verenigd in de dood. Een legende over trouw dus: ben je trouw aan jezelf of aan je geliefde, en hoe ver ga je in deze trouw?

‘De Vliegende Hollander’ geeft deze thematiek redelijk goed weer in symboliek en zijdelingse emoties. Door een orkest op toneel te zien spelen, maar ook met effecten van wind en regen waarvan de machines onverhuld worden getoond, breek je echter een spanningsveld weg. Het mooiste van mixtheater zou moeten zijn dat muziek, tekst, enscenering, en zangers elkaar versterken tot momenten waar je jezelf helemaal in kunt verliezen. Voel je mee met Senta de pop die verliefd is op Erik, en hij die zijn liefde met een tekening voor haar op een boom beschrijft, dan is dat lief en teder. Maar moet je meevoelen wanneer zij verliefd is op een schim, dan is dat een stap te ver voor de verbeelding.

Theater Taptoe en I Solisti del Vento presenteren De Vliegende Hollander

Bewerking Der Fliegende Holländer van Richard Wagner

Muzikale leiding: Francis Pollet, Spelleiding: Vincent van den Elshout. Gezien: 17 december 2008

In januari nog te zien in Nederland zie www.isolistidelvento.be

Eerder geplaatst in de Gooi- en Eemlander op 19 december 2008