Jan van Maanen winnaar Wim Sonneveldprijs doet niet aan excuusjescabaret

foto: 1erang.nl

Nog maar net bezig met cabaret won de Baarenaar Jan van Maanen (33) op het Amsterdams Kleinkunst Festival de prestigieuze Wim Sonneveldprijs èn de publieksprijs. De jury roemde hem om ‘de ouderwetse vorm van cabaret die Van Maanen met zijn 'stem als een klok' combineerde met de actualiteit’ .

In het dagelijks leven is van Maanen zorgvader van een dochtertje van één jaar. Zijn vrouw werkt fulltime bij een internationaal farmaceutisch bedrijf. Als achtergrond heeft hij klassieke muziek. Jan van Maanen: “Ik heb op het conservatorium orgel en orkestdirectie gedaan en daarna van alles gedaan. Op mijn 17e had ik mijn eerste koor met de gemiddelde leeftijd van 80 jaar; een jonkie stond hen de les te lezen. Toen ik twintig was had ik mijn eerste operettevereniging: Grinzing in Utrecht. Dat was mijn eerste echte actieve theaterervaring. Twee avonden per jaar stond ik in de Stadsschouwburg in de bak met een orkest. Daarna heb ik op het Belcantofestival in Dordrecht een productie gedirigeerd en een aantal jaren meegedaan aan opera Spanga als dirigent, zanger, en repetitor; een leuke ervaring. ”

Ruim een jaar geleden besloot hij aan cabaret te gaan doen. “Ik dacht: wat vind ik nou echt leuk? Toch op een podium staan en mensen aan het lachen maken. Ik heb altijd wel cabaret tussen de schuifdeuren gedaan met een vriend van mij, maar nooit toegekomen om mee te doen aan een wedstrijd. Op een gegeven moment ging ik naar het eerstvolgende Camerettenfestival toewerken en toen had ik driekwart jaar de tijd om me voor te bereiden. Het grappige was dat ik in de eerste ronde er al uit lag. Waarom dat was, geen idee.”
In de voorrondes van het AKF onderscheidde hij zich met politiekcabaret. “Ik had niets met politiekcabaret, maar gaandeweg zat het er toch; politiek is kennelijk toch iets wat me bezighoudt. Dat ik kwaad word over dingen. De jury noemde het retrocabaret, ik noem het liever ambachtelijk. Het komt omdat ik die oude knakkers, die allemaal dood zijn, gewoon onovertroffen vind. Zoals Toon Hermans en Wim Kan. Sonneveld ken ik dan niet zo goed maar ik weet dat hij heel goed kon zingen: legato en verstaanbaar. Sommigen vinden dat geaffecteerd, maar ja.”

In zijn manier van voordracht lijkt van Maanen op Godfried Bomans en inhoudelijk op Wim Kan. Zijn grote voorbeeld is Toon Hermans: “Hij was een clown met een enorm gevoel voor timing. Wat hij deed was gewoon compleet, behalve politiek, dat deed weer Wim Kan.”
Dat zijn voorkeur meer naar politieke kwesties gaat komt omdat hij liever niet aan autobiografisch cabaret wil doen. “Ik vind het prima als je iets gebruikt uit je eigen leven maar het moet wel theater worden. Als je gaat vertellen over je eerste menstruatie en dat je geen man kan krijgen - wat vooral vrouwen doen - krijg je een soort excuusjescabaret. Toon Hermans deed dat ook maar de helft was gelogen, de mensen hadden dat niet door en dat was heel knap. Hij vormde het zo om dat het op toneel werkte.”

Eerder gepubliceerd in de Gooi- en Eemlander 15 mei 2010